Heb je ooit wel eens meegemaakt dat een spreker totaal niet begrepen wordt door het publiek? Dat geen enkele grap aankomt? Dan is er waarschijnlijk sprake van “the curse of knowledge”. Een dramatische valkuil waarin je als onervaren spreker zomaar terecht kan komen.
The curse of knowledgeis eenvoudig te demonstreren. Neem maar eens een potlood en tik met de achterkant op tafel. Niet zomaar wat, maar kies een simpel liedje zoals ‘Zie ginds komt de stoomboot’. Zonder mee te zingen of te neuriën uiteraard. Wie er ook bij je in de kamer zit – uitgezonderd Sinterklaas zelf – zal geen flauw idee hebben welk liedje je tikt. Geen notie. Terwijl het voor jouzelf onmiskenbaar is. Dat ritme is zo evident, dat kán alleen maar zie ginds komt de stoombootzijn. Volstrekt duidelijk. Dat grote verschil in perceptie tussen de zender (jij) en de ontvanger (die kamergenoot) noemen we the curse of knowledge.
Zelf had ik vroeger een docent die zo enthousiast was over zijn vak economie, dat hij – als volkomen vanzelfsprekend – veronderstelde dat zijn leerlingen alles meteen begrepen. Maar ik hoorde niet tot de kleine groep die vooraf de stof bestudeerde. Dus heb ik in zijn lessen vooral actiehelden en wilde paarden leren tekenen. Zijn proclamaties gingen volledig aan mij voorbij. Zo strandde mijn carrière in de economie door the curse. Dus train ik nu sprekers.
Hoe kun je je als spreker wapenen tegen the curse of knowledge? Oefen je verhaal regelmatig voor een groep luisteraars. Gaat het over je vak, dan zou je denken, ik vraag mijn collega’s, maar pas op: voor hen is jouw verhaal juist superherkenbaar. Vraag dus ook eens je vrienden of je familie – mensen die jouw vak niet beheersen, maar ook geen blad voor de mond nemen bij hun opbouwende kritiek – dan hoor je meteen waar je de aansluiting met je publiek verliest.
Deze week train ik een groep PhD studenten voor hun eerste optreden op een internationaal wetenschappelijk congres in Marseille. En daarbij ben ik zelf de kritische luisteraar die allerminst gehinderd wordt door een teveel aan kennis over hun onderzoeken naar trombose en aanverwante ziekten. Gelukkig maar. Tenslotte moet er toch iémand hen behoeden voor the curse of knowledge. (Hoe dat twee jaar geleden verliep lees je hier)
